مركز فضايي البرز در فاصله حدود هفتاد كيلومتري غرب تهران قرار گرفته و داراي وسعتي به مساحت حدود 42 هكتار ميباشد. اراضی مركز فضايی البرز توسط اداره منابع طبيعي استان تهران در اختيار سازمان فضايی ايران قرار گرفته است. بدليل عدم وجود آب كافي و با كيفيت مناسب، آب مورد نياز اين مركز توسط يك حلقه چاه عميق كه در زمين متعلق به مركز در فاصله 8 كيلومتري جنوب شرقی آن حفر شده از طريق سيستم انتقال آب و لوله كشي تامين ميگردد. تاريخچه فعاليت مركز را ميتوان در دوره هاي مختلف زمانی كه از سال 1351 آغاز ميگردد، مورد بررسي قرار داد. خلاصه اي از فعاليتها و تحولات ايجاد شده در اين مركز، طي 34 سال گذشته را ميتوان بشرح زير گزارش نمود. | |
|
الف – دوره سالهاي 1351 الي 1357 |
درهمين زمان؛ فعاليت سنجش از دور در ايران بصورت طرح استفاده از ماهواره با دريافت رديف بودجه در سازمان برنامه و بودجه ،ماهيت جديد پيدا نموده و آقاي رضا قطبي مدير عامل وقت سازمان راديو و تلويزيون ملی ايران بعنوان اولين مجري طرح معرفي شده و سپس مجموعه فعاليتهاي طرح استفاده از ماهواره به سازمان راديو و تلويزيون وقت منتقل می گردد.براي ايجاد ايستگاه اخذ مستقيم اطلاعات ماهواره اي محل فعلي مرکز يعنی ماهدشت کرج كه قبلا مرد آباد کرج ناميده ميشد ،مناسب تشخيص داده شده و با توجه به مالكيت دولتي زمينهاي منطقه؛تخصيص آن به اين فعاليت در اسرع وقت ميسر گرديد. با حمايتهاي مديريت وقت سازمان راديو و تلويزيون و با ساخت و تكميل ساختمانها؛ فعاليت نصب در سال 1355توسط پيمانكاربا سرعت آغاز شده و طي دو سال؛ فاز اول آن كه شامل رديابي و اخذ اطلاعات بود آماده بهره برداري شده است. بطوريكه در سال 1357 همزمان با پيروزي انقلاب اسلامي؛حداقل سه پوشش كامل از اطلاعات ماهواره اي لندست توسط اين ايستگاه اخذ گرديده و تحويل آرشيو شده است.
بر اساس قرار داد و با استفاده از الگوي ايستگاههاي مختلف اخذ اطلاعات ماهواره اي كه در كشورهاي آمريكا، كانادا وچند كشور ديگر نصب شده بود ، مقرر گرديد كه در اين ايستگاه پنج فاز مختلف بشرح زيرتاسيس شود: 1- فاز يك، شامل نصب و راه اندازي تجهيزات مربوط به رديابي ماهواره هاي منابع زميني و اخذ مستقيم اطلاعات از آنها با پيروزي انقلاب اسلامی ايران پيمانكار آمريكايي با اعلام وضعيت بحراني؛ كشور راترك نموده و از آن تاريخ مديريت اين مجموعه كه كليه تجهيزات مربوط به فازهاي مختلف تحويل شده بود ؛ در اختيار كارشناسان ايراني قرار گرفت. | |
|
ب - دوره سالهاي 1357 الي 1370 1- راه اندازي و راهبري تجهيزات نصب شده براي دريافت مستقيم اطلاعات ماهواره هاي هواشناسي سري نوآ 2- آموزش كارشناسان سازمانها در جهت انتقال تكنولوژي استفاده از ماهواره 3- نصب و راه اندازي فاز هاي دوم، سوم، چهارم و پنجم بمنظور توليد و تكثير اطلاعات ماهواره اي |
فعاليتهاي فوق الذكر در مجموع از اقبال خوبي نيز بر خوردار بوده است. تهيه و تحويل دو پوشش كامل اطلاعات ماهواره اي ايران كه در چارچوب تعهدات شركت جنرال الكتريك قرار داشت، با پيگيري مديران وقت امكانپذير گرديد. تهيه اين اطلاعات موجب شده بود كه بتوان كارگاههاي آموزشي كاربرد اطلاعات ماهواره اي را به راه انداخته و همچنين با استفاده از تجهيزات فاز 5، اطلاعات دريافتي چاپ و تكثير شده و در اختيار كاربران مختلف كه آموزشهاي لازم را نيز در مركز ديده بودند، قرار گيرد. ج - دوره سالهاي 1370 الي 1375 د - دوره سالهاي 1376 الي 1381 ه - دوره سالهای 1381 تاکنون در اين دوره با تغيير نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شورای عالی فضايي با رياست رئيس جمهور و سازمان فضايي ايران که رياست آن دبير شورا و معاون وزير می باشد زير نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تاسيس گرديد. با مبادله برنامه چهارم توسعه و پيش بينی توسعه زيرساختهای فضايي، مرکز فضايي ماهدشت مجدداً مورد توجه قرار گرفت و نسبت به مقاوم سازی ساختمان TRF (رهگيری و دريافت اطلاعات از ماهواره ها)، بازسازی و تغيير کاربری آن اقدام گرديد. بموازات بازسازی ساختمان مذکور، ساختمان PF (پردازش اطلاعات) برای مقاوم سازی و تغيير کاربری، تخريب گرديد. طرح توسعه مرکز فضايي ماهدشت و تغيير کاربری آن با ماموريتهای جديد از جمله تاسيس ايستگاههای TT&C ماهواره و تاسيس آزمايشگاه بنيادی سنجش از دور و همچنين تاسيس مرکز منطقه ای آموزش و تحقيقات فضايي در دستور کار قرار گرفت. در مرحله بعدی ايستگاه های گيرنده فعال سازمان از مرکز تهران به اين مرکز منتقل و دريافت تصاوير ماهواره ای مجددا در اين مرکز صورت گرفت. هم اکنون ايستگاه های گيرنده NOAA/HRPT،TERRA/MODIS و FY2C در اين مرکز فعال و تصاوير ماهواره ای بصورت روزانه و شبانه دريافت و با انجام پردازش های مختلف همراه با فراداده توليد شده در سامانه پرتال مکانی سازمان، آرشيو می گردد. |
با اتکال به قدرت لایزال الهی و در پرتو ایمان و عزم ملی و کوشش برنامه ریزی شده و مدیرانه ی جمعی و در مسیر تحقق آرمان ها و اصول قانون اساسی در چشم انداز 20 ساله :
ایران کشوری است توسعه یافتهبا جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل.
جامعه ایرانی، در افق این چشم اندازچنین ویژگی هایی خواهد داشت:
توسعه یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود، متکی بر اصول اخلاقی و ارزشهای اسلامی، ملی و انقلابی، با تاکید بر مردم سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادیهای مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسانها و بهرمند از امنیت اجتماعی و قضایی.
برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برترمنابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی.
امن، مستقل و مقتدر با سامانه دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همه جانبه و پیوستگی مردم و حکومت.
برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهرمند از محیط زیست مطلوب.
فعال، مسئولیت پذیر، ایثارگر، مومن، رضایت مند، برخوردار از وجدان کاری،انضباط، روحیه ی تعاون و سازگاری اجتماعی، متعهد به انقلاب و نظام اسلامی و شکوفایی ایران و مفتخر به ایرانی بودن.
دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه ی آسیای جنوب غربی ( شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه ) با تاکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پر شتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل.
هیئت وزیران در جلسه مورخ 26/3/1387 بنا به پیشنهاد شماره 27560/1 مورخ 9/8/1386، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و به استناد ماده 9 قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات- مصوب 1382- اساسنامه سازمان فضایی ایران را به شرح زیر تصویب كرد که در پی می آید:
ماده یك- به منظور انجام وظایف قانونی و امور مطالعاتی، پژوهشی، طراحی، مهندسی و اجرا در زمینه فناوریهای خدمات فضایی و سنجش از راه دور و تقویت شبكههای ارتباطی و فناوری فضایی در داخل و خارج از كشور و تجمیع فعالیتهای حاكمیتی مركز سنجش از راه دور ایران و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان فضایی ایران كه در این اساسنامه بهاختصار سازمان نامیده میشود، با استفاده از امكانات و نیروی انسانی اداره كل طرح و مهندسی و نصب ارتباطات ماهوارهای و اداره كل نگهداری ارتباطات ماهوارهای شركت مخابرات ایران تشكیل میشود. ماده2- سازمان دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است و به صورت مؤسسه دولتی وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و براساس قوانین و آییننامههای مالی و معاملاتی خاص خود و در چارچوب قوانین و مقررات، اداره خواهد شد. ماده3- وظایف و اختیارات سازمان به شرح زیر است: الف- انجام امور مطالعاتی، پژوهشی، طراحی، مهندسی و اجرا در زمینه فناوریهای خدمات فضایی و سنجش از راه دور و تقویت شبكههای فضایی در داخل و خارج از كشور و تجمیع فعالیتهای حاكمیتی مركز سنجش از راه دور ایران و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات.
تبصره- امور یادشده به جز پرتاب و مركز كنترل ماهوارهای میتواند توسط بخش غیردولتی تحت نظارت سازمان انجام شود. ث- برنامهریزی به منظور هدایت و گسترش استفاده صلحآمیز از فضای ماورای جو و اجرام سماوی و نجوم و فناوری فضایی، تقویت شبكههای ارتباطی ملی، منطقهای و بینالمللی توسط بخشهای دولتی، تعاونی، خصوصی و نظارت بر اجرای آنها در چارچوب سیاستهای كلان كشور.
تبصره2- مسؤولیت تعیین صلاحیت امنیتی در خصوص بندهای «خ» و «ذ» این ماده با مراجع ذیربط خواهد بود. تأسیس مركز تحقیقات فضایی (پژوهشكده یا پژوهشگاه) و نیز ایجاد شركت در چارچوب قوانین و مقررات، اقدام كند. ماده4- اعتبار موردنیاز سازمان در وجوه و اعتبارات عمومیبودجه سالانه كشور پیشبینی و تأمین میشود و در چارچوب آییننامههای خاص سازمان موضوع ماده 2 این اساسنامه و سایر قوانین و مقررات مربوط هزینه خواهد شد. ماده5- در اجرای بند10 ماده 68 قانون مدیریت خدمات كشوری_ مصوب 1386_ سازمان میتواند با هماهنگی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهوری، به منظور جذب و نگهداری نیروهای مناسب برای مشاغل تخصصی و مدیریت، فوقالعاده لازم با تصویب هیئت وزیران پرداخت كند. ماده6- تشكیلات سازمان پس از تدوین توسط سازمان و تأیید معاونت توسعه مدیریت و سرمایهانسانی رییس جمهوری قابل اجرا خواهد بود. ماده7- رییس سازمان كه معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است، توسط وزیر یادشده منصوب میشود و بالاترین مقام اجرایی دستگاه خواهد بود. ماده8- رییس سازمان مسئول حسن اجرای امور و حفظ حقوق، منافع و اموال سازمان است و برای اداره امور سازمان دارای همه گونه حقوق و اختیارات تام در حدود مقررات است و نمایندگی سازمان را در مقابل تمام مقامهای قضایی و اشخاص حقیقی و حقوقی با حق توكیل به غیر خواهد داشت و نیز میتواند قسمتی از اختیارات خود را به موجب ابلاغ كتبی به هر یك از معاونان، مدیران یا كاركنان سازمان به تشخیص و مسؤولیت خود تفویض كند. این اساسنامه به موجب نامه شماره 27483/30/87 مورخ 12/4/1387، شورای نگهبان به تأیید شورای یادشده، رسیده است. این مصوبه با شماره 62999™ت38571 هـ در تاریخ 25/4/1387، به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ابلاغ شده است. |
تاريخچه
با توجه به فعاليتهاي گوناگوني كه در زمينه فناوري فضايي و مسايل مربوط به فضا در سراسر دنيا در حال انجام است، ضرورت ايجاد سازماني واحد در كشورمان امري اجتنابناپذير و نيازي غيرقابل انكار جلوه ميكرد. فناوري فضايي، خوشبختانه از سالهاي پيش مورد توجه مسئولان، كارشناسان و متخصصان قرار گرفته و تا به امروز دستاوردهاي مثبت و بيشماري به همراه داشته است، امّا نبود متولي خاصي كه بتواند اين فعاليتها را به طور متمركز هدايت كرده و در مسير اصلي و درست قرار دهد، باعث شده تا استفاده بهينه و صحيح از اين منابع صورت نگيرد.
جمهوري اسلامي ايران، به عنوان يكي ار معدود كشورهاي منطقه خاورميانه، از سابقه طولاني در زمينه ارتباطات ماهوارهاي برخوردار است و از سال 1348 با عضويت در برخي از مجامع بينالمللي مرتبط با فضا خود را به عنوان كشوري پيشرو در امر هوافضا به دنيا معرفي كرده است.
همانگونه كه گفته شد، تشكيل يك نهاد مستقل و متمركز در امر فضا در كشورمان امري اجتنابناپذير بود و خلا چنين سازماني در مجامع داخلي و خارجي به شدت احساس ميشد. در همين راستا براساس ماده 8 و 9 مصوبه 68159 مورخ 22/9/1382 مجلس محترم شوراي اسلامي، شوراي عالي فضايي با رياست رئيسجمهور و عضويت نهادهاي ذيربط تشكيل گرديد و براساس همين مصوبه سازمان فضايي ايران تأسيس گرديد. بر همين اساس، رئيس سازمان فضايي ايران دبير شوراي عالي فضايي ميباشد.
در پی توسعه فعالیت های فضایی کشور و توجه ویژه مسئولین امر به فناوری فضایی، شورای عالی اداری در تاریخ 7/7/1389 طی مصوبه ای چندین پژوهشگاه و پژوهشکده فعال در زمینه تحقیقات فضایی را در سازمان فضایی ایران ادغام و این سازمان از وزارت ارتباطات منتزع گردید و پس از آن در نهاد ریاست جمهوری زیر نظر مستقیم رییس جمهور اداره می شود.
از جمله وظايف شوراي عالي فضايي، سياستگذاري و تعيين خطوط كلي نظام در امر فضا ميباشد و سازمان فضايي ايران نيز وظيفه اجراي اين مصوبات را عهدهدار خواهد بود. از آنجايي كه تصميمات متخذه از سوي شوراي عالي فضايي فراگير بوده و داراي ابعاد داخلي و بينالمللي ميباشد به تبع آن وظايف سازمان فضايي ايران نيز بسيار خطير و فراگير خواهد بود. آشنا ساختن هر چه بيشتر آحاد جامعه و مسئولان و برنامهريزان كشور از دستاوردهاي بشر در زمينه فناوري فضايي و كاربردهاي آن در ابتداييترين و بديهيترين نيازهاي روزمره تا پيشرفتهترين آنها از مهمترين وظايف اين سازمان ميباشد.بطور مختصر باید تاکید کرد که مدیریت فعالیت های حاکمیتی توسعه فناوری فضایی و استفاده صلح آمیز از از فضاء ماوراء جو به عهده سازمان فضایی ایران می باشد.
-
پرتاب موفقیت آمیز ماهواره امید با ماهواره بر سفیر امید پرتابگر ساخت جمهوری اسلامی ایران.
-
پرتاب کاوشگرهای 3،2،1 و 4 و محموله های زیستی با پرتابگرهای کامل بومی و ایرانی در راستای اجرای پروژه اعزام انسان به فضا.
-
پرتاب موفقیت آمیز ماهواره رصد 1
-
پرتاب موفقیت آمیز ماهواره نوید علم و صنعت
-
طراحی وساخت چندین ماهواره که به زودی با پرتابگر های داخلی به فضا پرتاب خواهند شد.
تعداد صفحات : 6